Geri göndermeme ilkesi kapsamında yabancının sağlık hizmetine erişemeyeceği ülkeye gönderilmemesi: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Paposhvili / Belçika kararı (41738/10) incelemesi
Cansu Pişkinpaşa Köklü (Avukat, Doktora Öğrencisi)
Yayınlanmış 30.09.2025
Anahtar Kelimeler
- Migration,
- Foreigner,
- Non-Refoulement Principle,
- Deportation,
- Right to Health
- Göç,
- Yabancı,
- Geri Göndermeme İlkesi,
- Sınır Dışı,
- Sağlık Hakkı
Nasıl Atıf Yapılır
Telif Hakkı (c) 2025 Cansu Pişkinpaşa Köklü (Yazar)
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Nasıl Atıf Yapılır
Öz
I. ve II. Dünya Savaşı’ndan sonra, zorunlu olarak yerinden edilmiş mülteci ve sığınmacıların korunması gerektiği düşüncesi, geri göndermeme ilkesinin oluşmasına vesile olmuştur. İnsan hakları hukuku kapsamında, hâlihazırda ciddi bir hastalık sebebiyle tedavi görmekte olan bir yabancının gönderileceği ülkede tıbbi hizmete erişemeyecek olması, geri gönderileceği ülkeye seyahat sürecinde sağlık durumunun kötüleşmesi riskinin bulunması hâllerinde, geri göndermeme ilkesi kapsamında korunması gerekmektedir. Bu doğrultuda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Paposhvili / Belçika kararı, Mahkeme’nin yalnızca çok ciddi sağlık sorunlarında değil; geri gönderilmeleri durumunda sağlık durumu ciddi şekilde kötüleşecek yabancıları da koruyarak koruma alanını genişletmiştir. Bu kararla devletlere, yabancıyı sınır dışı etmeden önce sağlık durumu konusunda değerlendirme yapma ve hedef ülkedeki tedavi imkânlarını somut biçimde inceleme yükümlülüğü getirilmiştir Bu çalışmada söz konusu karar, geri göndermeme ilkesi ile yabancıların temel hak ve özgürlüklerinin korunmasına ilişkin ilkeler çerçevesinde ele alınmıştır.
Referanslar
- Abdolkhani ve Karimnia v. Türkiye, Başvuru No. 30471/08, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (22 Eylül 2009).
- Aoulmi v. Fransa, Başvuru No. 50278/99, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (17 Ocak 2006).
- D. v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 30240/96, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (2 Mayıs 1997).
- Dost, S. (2014). Ulusal ve uluslararası mevzuat çerçevesinde ülkemizdeki Suriyeli sığınmacıların hukuki durumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 27–69.
- Ekşi, N. (2021). Yabancılar hukukuna ilişkin temel konular (4. baskı). Beta Yayınları.
- Feller, E., Türk, V., & Nicholson, F. (Eds.). (2003). Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection. Cambridge University Press.
- Gilbert, J. (2001). On the history of the international protection of refugees. International Review of the Red Cross, 83(843), 727–737. https://doi.org/10.1017/S1560775500118895
- Goodwin-Gill, G. S. (1988). Non-refoulement and the new asylum seekers. Virginia Journal of International Law, 26, 897–907.
- Goodwin-Gill, G. S. (2002). Challenges to protection. International Migration Review, 36(1), 134–138. https://doi.org/10.1111/j.1747-7379.2002.tb00075.x
- Güner, N. Ö. (2016). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin mültecilerin hakların korunmasındaki rolü. Göç Araştırmaları Dergisi, 2(2), 209–224.
- Hathaway, J. C. (2005). The rights of refugees under international law. Cambridge University Press.
- Hilal v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 45276/99, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (2001), para. 60.
- Kennedy, D. (1986). International refugee protection. Human Rights Quarterly, 8(1), 9–10. https://doi.org/10.2307/762173
- Mamatkulov ve Askarov v. Türkiye, Başvuru No. 46827/99 ve 46951/99, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Büyük Daire Kararı (4 Şubat 2005), para. 67.
- N. v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 26565/05, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (27 Mayıs 2008).
- Paposhvili v. Belçika, Başvuru No. 41738/10, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (17 Nisan 2014).
- Paposhvili v. Belçika [BD], Başvuru No. 41738/10, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Büyük Daire Kararı (13 Aralık 2016).
- Soering v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 14038/88, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (7 Temmuz 1989).
- Vilvarajah ve Diğerleri v. Birleşik Krallık, Başvuru No. 13163/87; 13164/87; 13165/87; 13447/87; 13448/87, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (30 Ekim 1991).
- Mevzuatlar
- 1933 Mültecilerin Uluslararası Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi. (1933). 28 Ekim 1933 tarihinde Cenevre’de imzalanmıştır. Milletler Cemiyeti Antlaşma Serisi, Cilt 159, s. 199.
- 1951 Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi. (1951). 28 Temmuz 1951 tarihinde Cenevre’de imzalanmıştır. Birleşmiş Milletler Antlaşma Serisi, No. 189, s. 137.
- 1967 Mültecilerin Statüsüne İlişkin Protokol. (1967). 31 Ocak 1967 tarihinde New York’ta kabul Birleşmiş Milletler Antlaşma Serisi, No. 8791.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İç Tüzüğü. (2023). Strasbourg: Avrupa Konseyi. https://www.echr.coe.int/documents/rules_court_tur.pdf
- Geçici Koruma Yönetmeliği. (2014). Resmî Gazete, 29153, 22 Ekim 2014.
- Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. (2013). Resmî Gazete, 28615 (mükerrer), 4 Nisan 2013.